Olimpiya dünyası 2012 (#2 - İkigedişli), təltif Hakim: Vasil Dyaçuk (Ukrayna), beynəlxalq qrossmeyster
Təltifə keçməmişdən əvvəl yarışımızın hakimini oxuculara təqdim edirik. Vasil Dyaçuk 1972-ci ildə anadan olub. İxtisasca ali kateqoriyalı burun-qulaq həkimidir. O, 2004-2006-cı illər ikigedişli məsələlərin tərtibi üzrə dünya çempionu, 2001-2003 və 2007-2009-cu illərdə isə bürünc medalçı, həlletmə üzrə Ukrayna komandasının tərkibində Avropa çempionu, beşqat Ukrayna çempionu, şahmat bəstəçiliyi üzrə beynəlxalq qrossmeyster və beynəlxalq hakim, həmçinin şahmat üzrə Ukraynanın əməkdar idman ustasıdır.
V.Dyaçuk: Yarışın təşkilatçılarından 7 ölkədən (Azərbaycan, ABŞ, Rusiya, Ukrayna, Gürcüstan, İtaliya, Serbiya) 28 müəllifin 72 məsələsini aldım.Yarışın səviyyəsi olduqca yaxşıdır. Çoxsaylı yaxşı ikigedişli məsələlər dərc olunub ki, onlardan da ən yaxşılarını təltif üçün seçdim.
912. Marjan Kovacevic (Serbiya), 1-ci mükafat.
1...Txa7 (a) 2.Fxc2#; 1.g7? ~ 2.gxf8A#, 1...Txa7 (a) 2.Fg6#, 1...Ad7 2.Vxd7#, 1...F~ 2.Td6#, 1...Fe7!; 1.Tf2? ~ 2.Tf6#, 1...Txa7 (a) 2.Fxc6#, 1...Fe7/Fg7 2.Ag7#, 1...Af5/Ag4/Ag8 2.Vf7#, 1...Ad7!. Həlli: 1.Td5! ~ 2.Te5#, 1...Txa7 (a) 2.Ff3#, 1...cxd5 2.Fd3#, 1...Fg7/Fd6 2.Td6#, 1...Ag4/Af7/Ad7 2.Qf7#.
Dörd fazada ağ vəzirin vuruşuna matların dəyişməsi, müxtəlif xətlərdə ağ fillə (filin özünəməxsus "ulduzu”) batareya matları ilə. 1...Fg7 gedişinə də matların dəyişməsi var.
794. Fedir Kapustin və Petr Novitski (Ukrayna), 2-ci mükafat.
1.Tad3/Tdd3? ~ 2.Ac3, Ad2# (A,B), 1...fxe1Q 2.d6# (C), 1...Ad3 2.Qxd3#, 1...Fc7!; 1.Fe5? ~ 2.Ad2, d6# (B,C), 1...Fe3 2.Ac3# (A), 1...Ad3 2.Vxd3#, 1...g:f4!. Həlli: 1.Tf3! ~ 2.d6, Ac3# (C,A), 1...Fd4 2.Ad2# (B), 1...Fxf3 2.f8V#, 1...Axd1/Ad3 2.Q(x)d3#. Təhlükə və matların üçfazalı silsiləsi. Çox yaxşı olardı ki, "tüfeyli” 1.Tad3? gedişindən xiias olunardı, məsələn Şh6->a4, Ta3->b3, Ab2->c1 və "c4” xanasına ağ piyada əlavə olunur (12+11). Onda hər bir giriş gedişi təhlükəyə münasibətdə dəqiq tematik yük daşıyacaq: bir təhlükə xananın tutulması ilə mümkün olur, ikinci isə antikritik giriş gedişinə görə.
909. Pavel Muraşev (Rusiya), 3-cü mükafat.
1.Vf3? ~ 2.Tc3# (A), 1...Ad5 (a) 2.Td4# (B), 1...Fxd3 (b) 2.cxd3#, 1...Axb3 2.cxb3#, 1...Txc2 2.Txc2#, 1...Ae4!. Həlli: 1.Ad5! ~ 2.Td4# (B), 1...Axd5 (a) 2.Tc3# (A), 1...Fxd3 (b) 2.Vxd3#, 1...Txd5 2.Fa6#, 1...Axb3 2.axb3#.
Qaraların bir müdafiəsi ilə təhlükə və matın növbələnməsi (le Qrand mövzusu), əlavə olaraq mat dəyişməsi ilə.
758. Petr Novitskiy və Fedir Kapustin (Ukrayna), 4-cü mükafat.
1.Th4? zz, 1...Şxc6 (a) 2.Txc4#, 1...d4 (b) 2.Vxd4#, 1...c3 2.Vxc3#, 1...dxe5!. 1.Vc3? zz, 1...Şxc6 (a) 2.Vxc4#, 1...d4 (b) 2.Vb4#, 1...dxe5 2.f8V#, 1...b2!. Həlli: 1.a4! zz, 1...Şxc6 (a) 2.Txc7#, 1...d4 (b) 2.Va3#, 1...c3 2.Vxc3#, 1...dxe5 2.f8V#.
İki matın üçfazalı dəyişməsi (Zaqoruyko mövzusu) suqsvanqa oyunla.
759. Anatoliy Vasilenko və Mark Basistıy (Ukrayna), 5-ci mükafat.
1.Vc3? ~ 2.Ag5# (A), 1...e5 2.Vc4#, 1...Tg2 2.Ae5#, (1...exf6 2.Vxf6#) 1...Fc1!; 1.dxe7? ~ 2.Tf8# (B), 1...Fxe7 2.Ad6#, 1...Txe7 2.Ae5#, 1...Fe~ 2.e8V#, 1...Fd7!. Həlli: 1.Vd8! ~ 2.Fxe8#, 1...exd6 2.Ag5# (A), 1...Fe~ 2.Tf8# (B), (1...Txa4 2.Vxe8#, 1...Txd8 2.Axd8#, 1...exf6 2.Vxf6#).
Ağ gedişlərin funksiyasının dəyişməsi (təhlükələr - matlar) Somov mövzusu və təhlükə paradoksu ilə (Dombrovskis mövzusu). Yanlış izlərdə və həlldə taktiki tərkibin dəyişməsi, müvafiq surətdə - yayındırma, özünübağlama, qoşulma. Birinci fazada 1...e5 gedişində qara topun örtməsi də var. Topun "e5” gedişində isə əlavə olaraq, iki variantda Barulin müdafiəsi var.
783. Yuri Alekseyev (Rusiya), 6-cı mükafat.
1.Tff4? ~ 2.Fd6, Txc4#, 1...Txf4 2.Fd6#, 1...Fxf4 2.Txc4#, 1...d5!; 1.Tdf4? ~ 2.Fd4, Fd6#, 1...Txf4 2.Fd6#, 1...Fxf4 2.Fd4#, 1...Txd2!; 1.f4? ~ 2.Fd6, Txc4#, 1...Txf4 2.Fd6#, 1...Fxf4 2.Txc4#, 1...Vd5!; 1.Vf4? ~ 2.Fd6, Txc4#, 1...Txf4 2.Fd6#, 1...Fxf4 2.Txc4#, 1...T6d4!; 1.Aef4? ~ 2.Fd6, Txc4#, 1...Txf4 2.Fd6#, 1...Fxf4 2.Txc4#, 1...Axd2!. Həlli: 1.Agf4! ~ 2.Fd6, Txc4#, 1...Tx:f4 2.Fd6#, 1...Fx:f4 2.Txc4#.
Eyni xanada altı Novotnı örtməsi. Belə məsələlərdə çox zaman həll fazası üçün lazım olmayan ağ fiqurlar olur, indiki halda da "artıq” Tf6-sız keçinmək alınmayıb. Qara "f8” atın (9+13) əlavə olunması bunu asanca aradan qaldırır.
927. Evgeniy Permyakov (Rusiya), 1-ci fəxri rəy.
a) 1.Ag~? ~ 2.Vg5, Ve4# (A,B), 1...Txe5! (a); 1.Age3? ~ 2.Vg5# (A) (Ve4?), 1...Ae4 2.Vxe4# (B), 1...Txe5 (a) 2.Ag2#, 1...Şxe5 2.b8V#, 1...Ff2!. Həlli: 1.Af2! ~ 2.Ve4# (B) (Vg5?), 1...Ag5 2.Vxg5# (A), 1...Txe5 (a) 2.Ah3#, 1...Şxe5 2.b8V#. b) 1.Ag~? Txe5!; 1.Af2? Fe3!. Həlli: 1.Age3!.
Mövzular məcmusu: ağ korreksiya, Barns mövzusu, təhlükələrin antidual seçimi, yalançı le Qrand, Neva mövzusu, matların dəyişməsi. Əkizlər olduqca təbiidir və qara atların tərslik mövzusu ilə seçimini xüsusi olaraq nəzərə çarpdırır.
847. Kənan Vəlixanov (İmişli, Azərbaycan), 2-ci fəxri rəy.
1...c5 (a) 2.Vd5#, 1...f5 (b) 2.Vg6#, 1...e4 (c) 2.Vxe4#. Həlli: 1.Vb2! ~ 2.Vb3#, 1...c5 (a) 2.Vb6#, 1...f5 (b) 2.Vxe5#, 1...e4 (c) 2.Vxf6#. Sadə quruluşla iki fazada üç matın dəyişməsi.
781. Kənan Vəlixanov və İlham Əliyev (Azərbaycan), 3-cü fəxri rəy.
1.Ag7? ~ 2.Ff5#, 1...Ad4 2.Te3#, 1...Ag3 2.Th4#, 1...e6!; 1.Fd2? ~ 2.Ff5#, 1...e6 2.Af6#, 1...Ag3 2.Th4#, 1...Ad4!;
1.g4? ~ 2.Ff5#, 1...e6 2.Af6#, 1...Ad4 2.Te3#, 1...Ag3!; Həlli: 1.Fh6! ~ 2.Ff5#, 1...e6 2.Af6#, 1...Ad4 2.Te3#, 1...Ag3 2.Th4#. Dörd fazada giriş gedişinin seçimi "f5” xanasının ələ keçirilməsi ilə.
910. Pavel Muraşev (Rusiya), 1-ci tərifnamə.
1.d8A? ~ 2.Ae6#, 1...Fd7!; 1.d8V? ~ 2.Vf6#, 1...Ae8 (a) 2.Fxe5#, 1...Ae7!; 1.Fd8? ~ 2.Ff6#, 1...Ae8 (a) 2.dxe8A#, 1...Ae7!. Həlli: 1.Vf2! ~ 2.Vf6#, 1...Ae8 (a) 2.Vf7#, 1...Af5 2.Fxe5#.
Ağ batareyanın çevrilmələrlə qeyri-standart oyunu və onun həlldə dağıdılması, həmçinin eyni müdafiəyə matların üçqat dəyişməsi. 17-ci komanda Rusiya çempionatının mövzusu. Nöqsan - iki yanlış izin eyni təkzibidir.
859. Qivi Mosiaşvili (Gürcüstan), 2-ci tərifnamə.
1...Tdxe5 2.Ac5#, 1...Tfxe5 2.Axg5#, 1...Vxe5 2.Ac3#; 1.Vc6? ~ 2.Vxd5#, 1...Tfxe5 2.Ac5#, 1...Şxe5 2.Fd4# (Ff4?), 1...Vxe5 2.Ac5#, 1...Vd4!. Həlli: 1.Vg6! ~ 2.Vxf5#, 1...Tdxe5 2.Axg5#, 1...Şxe5 2.Ff4# (Fd4?), 1...Vxe5 2.Ag5#. Matların üçfazalı növbələnməsi, müdafiənin üçfazalı silsiləsi, şahın gedişinə matların antidual bölünməsi. Qaraların bütün müdafiələri eyni xanadadır. Heyif ki, "Ah4” həll fazasında oyundan kənar qaldı.
911. Pavel Muraşev (Rusiya), 3-cü tərifnamə.
1.g8V? ~ 2.Vb6# (A), 1...Td5 (a) 2.Vxd5#, 1...Td6 (b) 2.Vxd6#, 1...Tf7 2.exd4#, 1...Af7!; 1.Txd4? ~ 2.Vb6# (A), 1...Td6 (b) 2.Vxd6#, 1...Txd4 2.exd4#, 1...Th6!; 1.Ab6? ~ 2.Vc4# (B), 1...Td5 (a) 2.Vxd5#, 1...f4!; 1.Ad2? ~ 2.Vc4# (B), 1...f4 (c) 2.Ae4#, 1...b5! (d); 1.Aa5? ~ 2.Vc4# (B), 1...b5 (d) 2.Vc6#, 1...f4! (c). Həlli: 1.Ae5! ~ 2.Ad3# 1...Td5 (a) 2.Vb6# (A), 1...Td6 (b) 2.Vc4# (B), 1...d~ 2.Tc4#.
Müdafiə formasında Hannelius mövzusu, müdafiələrin növbələnməsi və təkziblər, matların dəyişməsi, giriş gedişinin seçimi. Maraqlı ikigedişlidir, lakin ilk faza 1.g8V? tamamilə lazım deyil ("g7” piyadasını və "h8” atı götürmək olar) və həlldə "g3” fili yüklənməyib.
831 / 832. Süleyman Abdullayev (Bakı, Azərbaycan), xüsusi mükafat.
Həlli: 1.Tb5! ~ 2.Tb3#, 1...T~ 2.Ab4#, 1...Ta5 2.Txa5#, 1...Txa6 2.Txa6#. Həlli: 1.Ag4! ~ 2.Th2#, 1...Axf3 2.Vxf3#, 1...Ag2 2.Txh3#, 1...Axf2 2.Axf2#. Azərbaycan dilində "İ” və "Ə” hərflərini təsvir edən skaxoqrafik (şahmatla yazıram deməkdir) məsələ. İkigedişli "Olimpiya dünyası” qəzetinin şahmat guşəsinin aparıcısı İ.Əliyevə həsr olunur.
İradlar təltif dərc
olunduğu gündən bir
ay ərzində qəbul edilir.
942. Zoltan Labai (Slovakiya) 1.Vxf4!. 943. Aleksandr Tsaplin (Ukrayna-MFS) və Rauf Əlövsətzadə (ABŞ) 1.f4! zz 1...h5 2.Şd3 dxc5 3.Qd7#, 1...Şc4 2.Vc6 dxc5 3.Vxc5#, 2...d5 3.Va4#, 1...Şe4 2.Vh5 dxc5/d5 3.Ve5#, 2...Şe3 3.Vf3#, 1...dxc5 2.Vd7+ Şe4/c4 3.Vd3#. 944. Leonid Makaronez (İsrail) 1.Vd6! a5 2.Ab5 - 3.Ac3#, 1...Vd5 2.Vd5+ Şf4 3.Ad3#, 1...Va8 2.Vb4+ Şe5 3.Ad3#, 1...h5 2.Şg5 - 3.Vf4#. 945. Richard Becker (ABŞ) 1.Vc6+! Şd3 2.Ve4+ Şc3 3.Ve5+! Şc2 4.Fe4+ Şd1 5.Şb2! Fa3+ 6.Şxa3 Va7+ 7.Şb4! Vxa2 8.Vh5+! Şe1 9.Vh1+ Şe2, Şf2 10.Vf3+ Şe1 11.Vg3+ Şd1 12.Ve5! Vf7 13.Fd5! Vf8+ 14.Şb3! Vf2 15.Fc4! Vf3+ 16.Şb2 Ve4 17.Fb3+ uduş. 946. İuri Akobia (Gürcüstan) və Mario Garcia (Argentina) 1.Tc8! Vxf3 2.a8V Vxa8 3.Txa8 h2 4.Txa6 Fe3 5.Txa5 Fh6+ 6.Axh6 h1V 7.Th5! Va8+ 8.Şxf7 Va2+ 9.Şg6 Vg2+ 10.Fg5 Ve4+ 11.Af5+ Şg8 12.Ff6 Vg2+ 13.Tg5 Va2 14.Tg4!! Şf8 [əsas 14...Ve2 15.Tg3! Şf8 16.Fg7+ Şe8 17.Te3+ uduş] 15.Tc4!! Vxc4 16.Fg7+ Şe8 17.Ad6+ uduş. 947. Mixail Zinar (Ukrayna) 1.fxg8V! Txg8 2.f7 Th8 3.f8V! Txf8 4.e7 Th8 5.e8V+! Txe8 6.d7 Th8 7.d8V! Txd8 8.c7 Th8 9.c8V! Txc8 10.b7 Th8 11.b8V! Txb8 12.a7 Th8 13.a8V! Txa8 14.Ac4, Ac6 uduş.
İ. Əliyev (Sumqayıt)
Beynəlxalq hakim
jpg-1720700530.jpg)
